W artykule:
Dieta roślinna (taka jak wegetariańska czy wegańska) cieszy się coraz większą popularnością. Względy etyczne, środowiskowe i społeczne, to jedne z głównych powodów przejścia na tego rodzaju sposób odżywiania. Dieta wegetariańska polega na powstrzymywaniu się od spożywania mięsa, ryb i owoców morza. Z kolei dieta wegańska wiąże się z eliminacją wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Składa się wyłącznie z pokarmów roślinnych, takich jak zboża, warzywa, owoce, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona i oleje roślinne.
Niniejszy artykuł omawia niezwykle pozytywny wpływ, jaki posiadają dieta wegetariańska i wegańska na zmniejszenie insulinooporności.
Dieta roślinna zapobiega wielu chorobom przewlekłym
Prawidłowo zbilansowana dieta roślinna wykazuje wiele korzyści zdrowotnych. W porównaniu do tradycyjnych metod żywienia, ten sprzyja spożywaniu znacznej liczby owoców i warzyw, większej zawartości błonnika, witamin C i E, magnezu i mniejszej ilości tłuszczów nasyconych.
Metody odżywiania bazujące na roślinach zapobiegają powstawaniu chorób przewlekłych, takich jak choroby układu krążenia, nadciśnienie, cukrzyca typu 2, otyłość i niektóre nowotwory. Więcej żywności pochodzenia roślinnego i mniej produktów pochodzenia zwierzęcego skutkuje niższą insulinoopornością oraz zmniejszeniem ryzyka stanu przedcukrzycowego bądź cukrzycy typu 2.
Wysokokaloryczna i przetworzona żywność sprzyja insulinooporności i cukrzycy typu 2
Charakterystycznym elementem zachodnich diet jest konsumpcja wysokokalorycznej i wysoko przetworzonej żywności, mięs i słodzonych napojów. Przyczyniają się one do powstania insulinooporności oraz cukrzycy typu 2.
Natomiast spożywanie roślin strączkowych i wykluczenie mięsa oraz produktów pochodzenia zwierzęcego przynosi znaczne korzyści zdrowotne.. Według badań, wegetarianie i weganie mają bardzo dobre parametry krwi, w tym lepszy poziom glukozy, insuliny, cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL. Znacznie lepiej także wyglądają wyniki oceny modelu homeostatycznego w teście insulinooporności (HOMA-IR).
Co to jest insulinooporność?
Insulinooporność (IO) to stan patologiczny, w którym komórki nie reagują prawidłowo na insulinę. W rezultacie glukoza pozostaje w krwiobiegu. Można go zdefiniować jako stan, w którym prawidłowy lub podwyższony poziom insuliny powoduje słabą odpowiedź biologiczną.
IO często towarzyszy hiperinsulinemia, stan, w którym komórki β trzustki uwalniają nadmierne ilości insuliny w celu utrzymania prawidłowej glikemii. Niestety, z biegiem czasu trzustka nie jest w stanie wydzielać odpowiedniej ilości tego hormonu. Prowadzi to do rozwoju cukrzycy typu 2. Oprócz cukrzycy, IO wiąże się także z rozwojem zespołu metabolicznego i chorób układu krążenia. Szacuje się, że insulinooporność poprzedza rozwój cukrzycy typu 2 o 10–15 lat.
Co wpływa na rozwinięcie bądź zahamowanie IO?
Kluczowy wpływ na insulinooporność ma spożycie pokarmu. Podstawowe niefarmakologiczne leczenie IO powinno zatem uwzględniać zmiany stylu życia i sposobów odżywiania.
Dlatego warto, żeby modyfikacje w sposobie odżywiania obejmowały zmianę nawyków żywieniowych, zmniejszenie spożycia energii (w przypadku nadmiernej masy ciała) oraz unikanie węglowodanów nadmiernie stymulujących wydzielanie insuliny, czyli węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym i węglowodanów o wysokim ładunku glikemicznym. Regularne ćwiczenia poprawiają wrażliwość mięśni na insulinę.
Dieta roślinna zmniejsza insulinooporność
Diety wegatariańskie oraz wegańskie, które kładą nacisk na produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i rośliny strączkowe oraz wykluczają produkty pochodzenia zwierzęcego, są w stanie zmniejszyć insulinooporność i poprawić wrażliwość tkanek na insulinę.
W porównaniu do tradycyjnych diet, osoby stosujące dietę wegetariańską spożywają więcej jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA), więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) i mniej nasyconych kwasów tłuszczowych (SFA). W szczególności nasycone kwasy tłuszczowe i kwas palmitynowy zakłócają sygnalizację insuliny w komórkach mięśniowych z powodu akumulacji wolnych produktów pośrednich kwasów tłuszczowych, ceramidów i diacyloglicerolu.
Diety zawierające produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają znacznie więcej SFA niż diety roślinne. Oznacza to, że wegetarianie i weganie mają mniejszą insulinooporność. Ponadto zastąpienie w diecie SFA MUFA i PUFA ma działanie przeciwzapalne oraz poprawia wrażliwość na insulinę.
Badania wykazały, że rośliny strączkowe, będące ważnym źródłem białka w diecie wegetariańskiej, zmniejszają IO, co wiąże się z ochroną przed wystąpieniem zespołu metabolicznego.
Dieta bazująca na roślinach ma więcej błonnika i poprawia profil lipidowy
Dieta roślinna zawiera zwykle więcej błonnika pokarmowego, szczególnie korzystnego dla zdrowia składnika odżywczego dla osób z IO i cukrzycą. Oprócz łagodzenia hiperglikemii poposiłkowej (tj. nadmiernego wzrostu poziomu cukru we krwi po posiłku) poprzez opóźnienie trawienia i wchłaniania węglowodanów, spożycie błonnika pokarmowego wiąże się również z lepszą długoterminową kontrolą poziomu cukru we krwi i zmniejszonym ryzykiem powikłań związanych z cukrzycą, jak choroby układu krążenia.
W kwestii poprawy nieprawidłowego profilu lipidowego, dieta wegetariańska również może odgrywać bardzo ważną rolę. Na przykład obecny w błonniku związek – beta-glukan wpływa na obniżenie cholesterolu LDL oraz triglicerydów. Natomiast dieta wegańska wpływa istotnie na poprawę profilu lipidowego pod względem stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz cholesterolu HDL.
Dieta roślinna jest pozbawiona produktów pochodzenia zwierzęcego. Produkty zwierzęce, zwłaszcza czerwone mięso, wykazują tendencję do zwiększania insulinooporności.
Stosujesz dietę wegetariańską lub wegańską? Pamiętaj o prawidłowym bilansie odżywczym!
Na podstawie dostępnych badań można stwierdzić, że roślinne sposoby odżywiania dają dobre rezultaty zdrowotne. Wykazują korzystny wpływ nie tylko na insulinooporność, ale także na inne parametry zdrowotne, w tym masę ciała, zawartość tkanki tłuszczowej, BMI i parametry profilu lipidowego. Diety bezmięsne są odpowiednie dla każdego, niezależnie od wieku i stanu zdrowia.
Jednak należy pamiętać o tym, że niewłaściwie zbilansowana dieta oparta na produktach roślinnych może wiązać się z ryzykiem niedoborów żywieniowych, w szczególności niedoborów białka, witamin z grupy B, żelaza, cynku i kwasów tłuszczowych omega 3. Aby uniknąć tych negatywów skutków i cieszyć się dobrym zdrowiem, warto skorzystać z pomocy dietetyka, który skomponuje pełnowartościową dietę wegetariańską lub wegańską.