Co to jest insulinooporność?

„Tyję z powietrza…”, „Jestem ciągle śpiąca…”, „Zdrowo się odżywiam, ćwiczę, a zamiast chudnąć przybieram na wadze…”. Brzmi znajomo? Te zdania coraz częściej słyszę w swoim gabinecie. Często również wyniki badań wskazują na najbardziej prawdopodobną przyczynę tego rodzaju dolegliwości, o które mówi ten artykuł. Poniższy tekst odpowiada na pytanie „Co to jest insulinooporność?” oraz jakie istnieją przyczyny i objawy tego schorzenia.

Co to jest insulinooporność i co ma wspólnego z wysokim poziomem insuliny?

W takim razie czym jest insulinooporność (w skrócie IO)? To zaburzenie, które charakteryzuje się zmniejszoną wrażliwością tkanek (mięśni, wątroby, tkanki tłuszczowej) na działanie insuliny. W efekcie poziom glukozy w organizmie znajduje się na zbyt wysokim poziomie, przez co trzustka produkuje coraz więcej insuliny.

W prawidłowo funkcjonującej gospodarce węglowodanowej, po spożyciu posiłku wzrasta poziom glukozy we krwi, a co za tym idzie rośnie poziom insuliny. Hormon ten transportuje glukozę do tkanek, które wykorzystują ją jako składnik energetyczny. Potem poziom insuliny naturalnie spada, aż do następnego posiłku.

Czasami jednak zdarza się tak, że komórki przestają odpowiednio reagować na insulinę i glukoza nie jest odpowiednio rozprowadzana po organizmie. Krąży we krwi powodując stan hiperglikemii (podwyższonego poziomu cukru we krwi). W efekcie tego trzustka wydziela coraz więcej insuliny, tak aby wyrównać zbyt wysoki poziom cukru, co może powodować wiele niekorzystnych zaburzeń, m.in. tendencję do tycia, zaburzenia układu krążenia, podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a także zaburzenia hormonalne. Długo trwający podwyższony poziom glukozy we krwi może prowadzić do stanu przedcukrzycowego, a w efekcie cukrzycy.

IO występuje coraz częściej

IO staje się coraz powszechniejszym schorzeniem, który może zagrażać nawet 50% dorosłych ludzi. Coraz częściej niestety pojawia się ona również u dzieci i młodzieży.

Choć sama insulinooporość nie jest jeszcze chorobą, to  nieleczona może prowadzić do wielu chorób, w tym cukrzycy typu 2. Interwencja w odpowiednim, wczesnym momencie można temu skutecznie zapobiec. Przyjmuje się, że od wystąpienia IO do rozwinięcia pełnoobjawowej cukrzycy może minąć nawet kilkanaście lat.

Terapia początkowo opiera się na zmianie stylu życia i diety na zdrowsze, co przynosi wymierne korzyści dla całego organizmu.

Przyczyny insulinooporności

Przyczyny tego zaburzenia należą do złożonych i nadal nie są do końca poznane. Wśród najczęstszych wymienia się takie czynniki jak:

• Nadwaga i otyłość, zwłaszcza typu „jabłko” – z tkanką tłuszczową gromadzącą się wokół brzucha.
• Niewłaściwa dieta – zbyt częste i obfite posiłki, wysoka zawartość węglowodanów prostych w diecie, duża ilość słodyczy, wysokoprzetworzonych produktów, dieta o wysokim indeksie glikemicznym, bogata w tłuszcze trans, produkty typu fast food.
• Brak odpowiednich przerw między posiłkami: ciągłe podjadanie, żucie gumy, popijanie herbatek.
• Stosowanie używek: alkohol, papierosy, narkotyki.
• Niektóre schorzenia: zaburzenia hormonalne (w tym nadczynność i niedoczynność tarczycy), choroby układu krążenia, nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, atopowe zapalenie skóry, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Cushinga, zespół policystycznych jajników (PCOS), choroby jelit.
• Przewlekłe stany zapalne w organizmie.
• Stosowanie diet niskokalorycznych, głodówkowych, niedoborowych, zaburzenia odchudzania.
• Obciążenie rodzinne, np. występowanie w rodzinie cukrzycy typu 2.
• Predyspozycje genetyczne – w tym przypadku jednak i tak duże znaczenie mają czynniki środowiskowe.
• Niedobór witaminy D.
• Brak regularnej aktywności fizycznej, siedzący tryb życia.
• Wiek – zaburzenie to często pojawia się po 45 roku życia, kiedy metabolizm zwalnia i mamy większe skłonności do tycia oraz pojawiają się zawirowania hormonalne u kobiet.
• Działanie niektórych hormonów, np. kortyzolu – hormonu stresu, hormonów kobiecych.
• Nieodpowiednia ilość snu, stresujący tryb życia.

Objawy insulinooporności

Początkowo tozaburzenie może przebiegać bezobjawowo lub jego symptomy mogą okazywać się tak nieprecyzyjne, że przypisujemy je przemęczeniu lub innym schorzeniom.

Tym, co powinno zwrócić naszą uwagę, jest między innymi:

• Przewlekłe zmęczenie.
• Nagłe przybieranie na wadze, zwłaszcza w okolicy brzucha, które nie wynika ze zmiany nawyków żywieniowych.
• Trudności w odchudzaniu.
• Zaburzenia nastroju, drażliwość, stany depresyjne.
• Kłopoty z pamięcią i koncentracją, „mgła mózgowa” (brain frog).
• Częste napady głodu, nadmierny apetyt na słodycze.
• Nadmierna senność, zwłaszcza po posiłkach bogatych w węglowodany.
• Spadek wydolności.
• Drżenie rąk, zimne poty, uczucie niepokoju.
• Częste uczucie zimna.
• Rogowacenie skóry na kolanach i łokciach.
• Częste bóle głowy, stawów i tzw. ciężka głowa.

IO nie zawsze wiąże się ze zbyt dużą masą ciała

Warto również pamiętać, że insulinooporość nie zawsze wiąże się z nadmierną masą ciała. Czasami u osób pozornie szczupłych tkanka tłuszczowa gromadzi się w jamie brzusznej. Takie osoby określamy jako metabolicznie otyłe z prawidłową masą ciała i dotyczą ich wszystkie zalecenia dotyczące IO.

Mam nadzieję, że jasno odpowiedziałam na pytanie co to jest IO. Jeśli obserwujecie u siebie niektóre z tych objawów, warto wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu i zrobić badania kontrolne. Wczesne wykrycie tego zaburzenia pozwala na szybkie wprowadzenie zmian do naszego trybu życia i niedopuszczenie do rozwoju jego nieprzyjemnych konsekwencji.